Η εισήγηση μου, είναι χωρισμένη σε δύο κεφάλαια.
Στο πρώτο, που θα φροντίσω να είναι όσο πιο σύντομο γίνεται, γιατί εκ των πραγμάτων αφορά το παρελθόν, το Γ΄ ΚΠΣ,
και στη συνέχεια στο δεύτερο κεφάλαιο, θα αναφερθώ αναλυτικότερα
στο Δ΄ ΚΠΣ, ή Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) όπως πρέπει από
τώρα και πέρα να συνηθίσουμε να αναφερόμαστε.
Γ΄ ΚΠΣ (2000-2006)
Θυμίζω, γιατί φαντάζομαι σε όλους είναι γνωστό, ότι το Γ΄ ΚΠΣ είχε
συνολική εγκεκριμένη Δημόσια Δαπάνη ύψους 32,4 δίς ευρώ, απ΄ τα οποία
22,7 δις ευρώ ήταν η Ευρωπαϊκή συμμετοχή και 9,7 δις ευρώ η Εθνική
συμμετοχή.
Πρέπει επίσης να επισημάνουμε-και αυτό δεν γίνεται από λόγους
αντιπολιτευτικής αντιμετώπισης των κυβερνήσεων του χθες, των
κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, ότι η υλοποίηση του Γ΄ ΚΠΣ δεν ξεκίνησε καθόλου
καλά. Μία σειρά λάθος χειρισμών, κακών εκτιμήσεων, γραφειοκρατίας,
ολιγωρίας, είχαν οδηγήσει την απορρόφηση του συγκεκριμένου πλαισίου
αναφοράς, το Μάρτιο του 2004, δηλαδή μετά από περισσότερα από 4 χρόνια
υλοποίησης του, μόνον στο 23% περίπου, ενώ οι αναληφθείσες νομικές
δεσμεύσεις ανερχόταν στο 45% του Γ΄ ΚΠΣ, και οι αποφάσεις ένταξης στο
68%, που σημαίνει πρακτικά 12,950 περίπου ενταγμένα έργα για υλοποίηση.
Η νέα διακυβέρνηση της χώρας, η κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή,
πραγματικά ξεκίνησε από πάρα πολύ δύσκολη κατάσταση, και κυρίως λόγω
του ασφυκτικού κανόνα, του γνωστού V+2, που για πρώτη φορά στο Γ΄ ΚΠΣ
άρχισε να ισχύει. Φυσικά ήταν πάρα πολλοί αυτοί που προέβλεπαν ότι η
χώρα μας, εξαιτίας των παραλείψεων και καθυστερήσεων στα πρώτα χρόνια
του Γ΄ ΚΠΣ, θα είχε τεράστιες απώλειες πόρων, θα έχανε δισεκατομμύρια
ευρώ στην περίοδο 2000-2006.
Και έγινε πολύ μεγάλη, πολύ σκληρή δουλειά για να αντιμετωπισθούν
τα προβλήματα αυτά. Μεταξύ αυτών 3 αναθεωρήσεις του ΚΠΣ, αναθεωρήσεις
που είχαν πολλαπλά οφέλη και απέδωσαν τα μέγιστα. Με τον τρόπο αυτό,
είχαμε μηδαμινές απώλειες πόρων. Αυτό άλλωστε αποτελεί και μία
αδιαμφισβήτητη απόδειξη της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων και των
προσπαθειών της Ελληνικής Κυβέρνησης.
Χάρη στη δουλειά αυτή, τον Ιούνιο του 2007, επίσημα στοιχεία της
οποίας περιόδου χρησιμοποιώ, είχαμε 62,34% απορροφητικότητα του Γ΄ ΚΠΣ,
ενώ οι αναληφθείσες νομικές δεσμεύσεις ανέρχονταν τον Ιούνιο του 2007
επαναλαμβάνω, στο 96,5% και οι αποφάσεις ένταξης έργων, ξεπερνούσαν το
120% του συνολικού προγράμματος, κάτι που πρακτικά σημαίνει, περίπου
27,500 συγκεκριμένα έργα, με μελέτες ολοκληρωμένες, με προϋπολογισμούς,
τα περισσότερα των οποίων σε εξέλιξη.
Δηλαδή έως 30/06/07, ήδη έχουν απορροφηθεί 20,2 δις ευρώ, ενώ μένουν για απορρόφηση έως 31/12/08 άλλα 12,2 δις.
Στόχος μας έως 31/12/07 να φτάσουμε στο 100% των νομικών μας
δεσμεύσεων, να έχουν ολοκληρωθεί δηλαδή όλες οι συμβάσεις των έργων,
έτσι ώστε να πετύχουμε τον πολύ σημαντικό στόχο μας, έως τις 31/12/2008
να έχουμε 100% απορροφητικότητα του Γ΄ ΚΠΣ και να μη χαθεί ούτε ένα
ευρώ.
Και τα μέχρι τώρα αποτελέσματα, η μέχρι τώρα διαδρομή χειρισμού
του Γ΄ ΚΠΣ, μας δίνει τη δυνατότητα να αισιοδοξούμε. Αντιμετωπίσαμε
δραστικά τα οξυμένα πράγματι προβλήματα των Κυβερνήσεων του χθες στο
χειρισμό του Γ΄ ΚΠΣ, αντιμετωπίζουμε ουσιαστικά τα προβλήματα
συντονισμού-με καθοριστική συμβολή στον τομέα αυτό την σχετικά
νεοσυσταθείσα Διυπουργική Επιτροπή των Κοινοτικών Προγραμμάτων, μετά
από σχετική απόφαση του Πρωθυπουργού. Διυπουργική Επιτροπή που κάνει
τον συντονισμό σε πολιτικό επίπεδο, ενώ και ο συντονισμός μεταξύ των
συναρμοδίων υπηρεσιών, είναι σε πάρα πολύ καλό επίπεδο.
Αυτό λοιπόν μας δίνει τη βάσιμη ελπίδα, τη σιγουριά θα έλεγα
δικαιολογημένα αισιόδοξα, ότι έως 31/12/2008, θα πετύχουμε απόλυτα το
στόχο, να μην χαθεί ούτε ένα ευρώ, παρά τα αντιθέτως προβλεπόμενα απ΄
τις σχετικές «Κασσάνδρες» που πάντα σε αυτές τις περιπτώσεις
προκύπτουν. Αλλά βέβαια, ας αφήσουμε τώρα το Γ΄ ΚΠΣ, τονίζοντας όμως
για μια ακόμη φορά ότι χρειάζεται ακόμη μεγάλη προσπάθεια και κυρίως
όχι εφησυχασμός, γιατί μέχρι την οριστική λήξη του Γ΄ ΚΠΣ στις
31/12/08, έχουμε ακόμη 1 χρόνο περίπου.
Δ΄ ΚΠΣ ή ΕΣΠΑ (2007-2013)
Θα ξεκινήσω την αναφορά μου, θυμίζοντας την τεράστια εθνική
επιτυχία της χώρας μας και προσωπικά του Έλληνα πρωθυπουργού του Κώστα
Καραμανλή, ο οποίος πέτυχε μετά από πολύ σκληρές διαπραγματεύσεις τον
Δεκέμβριο του 2005, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να εγκριθούν για το Δ΄ ΚΠΣ
ή ΕΣΠΑ όπως από εδώ και πέρα θα το λέμε, Κοινοτική Επιδότηση ύψους 20,1
δις ευρώ. Και αυτό στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 25 πλέον χωρών, σε μια Ε.Ε.
με νέες χώρες- μέλη πολύ φτωχότερες απ΄ την Ελλάδα, που όπως ήταν
φυσικό πίεζαν για όσο το δυνατόν μεγαλύτερες ενισχύσεις στις χώρες
τους.
Στο σημείο αυτό να θυμίσω, ότι ενόψει των διαπραγματεύσεων ο
αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, ο κύριος Παπανδρέου, είχε
ανεβάσει πάρα πολύ ψηλά τον πήχη των Ελληνικών διεκδικήσεων, λέγοντας
ότι η Ελλάδα πρέπει να έχει στόχο τα 20 δις ευρώ, στόχος που όπως εκ
του αποτελέσματος φάνηκε, η χώρα μας μετά τις πετυχημένες
διαπραγματεύσεις του Έλληνα πρωθυπουργού, όχι απλώς έφτασε, άλλα τον
ξεπέρασε.
Μετά την τεράστια αυτή λοιπόν Εθνική επιτυχία, ακολούθησε απ' την
πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΘΑ και τις αρμόδιες υπηρεσίες, σε συνεργασία με
όλα τα υπόλοιπα Υπουργεία, και τους φορείς, η συγκρότηση του ΕΣΠΑ .και
πρέπει να επισημάνουμε ότι είναι η πρώτη φορά, που τόσο έγκαιρα και
τόσο συγκροτημένα, υπέβαλε η χώρα μας το συγκεκριμένο σχέδιο της στα
πλαίσια του ΕΣΠΑ.
Να τονίσουμε στο σημείο αυτό, ότι το ΕΣΠΑ, που στις 28/03/07
εγκρίθηκε απ΄ τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ε.Ε., ήταν το 2ο ΕΣΠΑ μεταξύ
των 27 χωρών της Ε.Ε., που ενέκρινε η Ε.Ε.- στην ουσία όμως ήταν το
πρώτο μεγάλο ΕΣΠΑ, γιατί το πρώτο εγκριθέν ήταν της Μάλτας, της οποίας
το ΕΣΠΑ αντιστοιχεί στο 3% του Ελληνικού.
Παράλληλα να θυμίσω σε όλους, ότι για το συγκεκριμένο ΕΣΠΑ, μετά
την έγκριση του και την υποβολή των σχεδίων όλων των τομεακών
περιφερειακών προγραμμάτων (8 ταμειακών και 5 περιφερειακών στα πλαίσια
των αντίστοιχων 5 αναπτυξιακών Ελληνικών υπερπεριφερειών) που έγινε
στις 6 Μαρτίου τρέχοντος έτους, η αρμόδια επίτροπος κα Χιούμπνερ
συνεχάρη δημοσίως τον Έλληνα Πρωθυπουργό για «την συνολική αρτιότητα
του Ελληνικού ΕΣΠΑ», όπως χαρακτηριστικά τόνισε τα 8 τομεακά
προγράμματα, για τα οποία έκανα λόγο προηγουμένως και τα οποία
συγκροτήθηκαν για να βοηθήσουν στην μεγαλύτερη ευελιξία υλοποίησης του
ΕΣΠΑ, είναι τα παρακάτω:
1. «Περιβάλλον-Αειφόρος Ανάπτυξη»
2. « Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας»
3. « Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα»
4. «Ψηφιακή Σύγκλιση»
5. «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού»
6. «Εκπαίδευση και δια βίου Μάθηση»
7. «Διοικητική Μεταρρύθμιση» και τέλος
8. «Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής».
Εξάλλου τα 5 περιφερειακά προγράμματα, που στόχο έχουν τη διάχυση
του αναπτυξιακού αποτελέσματος μεταξύ των περιφερειών, την ανάπτυξη
συνεργιών και οικονομιών κλίμακος και την αποτελεσματικότερη διαχείριση
του ΕΣΠΑ, είναι τα παρακάτω:
1. Αττικής
2. Μακεδονίας- Θράκης
3. Δυτικής Ελλάδας- Πελοποννήσου-Ιονίων νήσων
4. Θεσσαλίας- Στερεάς Ελλάδας- Ηπείρου
5. Κρήτης-Νήσων Αιγαίου.
Με το εγκεκριμένο ΕΣΠΑ, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη της
Ελληνικής περιφέρειας, κάτι που άλλωστε εύκολα αποδεικνύεται, αν
προσέξει κανείς ότι το 80% των συνολικών δράσεων του ΕΣΠΑ κατευθύνεται
στην περιφέρεια. Κύριος στόχος του ΕΣΠΑ- που πρέπει να τονίσουμε ότι
φθάνει συνολικά τα 36,5 δις € μαζί με την Εθνική Συμμετοχή- είναι η
περιφερειακή ανάπτυξη και άμβλυνση των ανισοτήτων, μεταξύ των διαφόρων
περιφερειών της χώρας. Φιλοδοξούμε να βελτιώσουμε το βιοτικό επίπεδο
των κατοίκων της περιφέρειας. Προωθούμε την έρευνα, την καινοτομία, την
επιχειρηματικότητα και την διασύνδεση τους. Επενδύουμε σε βιώσιμες
υποδομές, που βελτιώνουν την ελκυστικότητα της χώρας για επενδύσεις,
που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των πολιτών. Επενδύουμε στο ανθρώπινο
κεφάλαιο, με στόχο τη δημιουργία περισσότερων και καλύτερα αμειβόμενων
θέσεων εργασίας.
Ενεργοποιούμε την αυτοτροφοδοτούμενη περιφερειακή ανάπτυξη και
δημιουργούμε μία δυναμική, εξωστρεφή και ανταγωνιστική οικονομία.
Στόχος μας, μεγάλο στοίχημα της Ελληνικής Κυβέρνησης με την υλοποίηση
του ΕΣΠΑ, είναι να πετύχουμε το ζητούμενο: την ισόρροπη ανάπτυξη της
χώρας, απ΄ άκρη σε άκρη.
Για την αποτελεσματική υλοποίηση του ΕΣΤΑ, ήδη έχουμε εγκρίνει
ένα σχετικό νόμο, προϊόν διαβούλευσης με τους αρμόδιους κοινωνικούς
φορείς, των νέων Ευρωπαϊκών κανονισμών, εξειδικευμένων μελετών, αλλά
και της μέχρι σήμερα εμπειρίας από τη διαχείριση των 3 προηγούμενων
Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης.
Με το συγκεκριμένο νόμο, προβλέπονται ρυθμίσεις που συμβάλλουν
στην απλούστευση τω διαδικασιών, τον περιορισμό της γραφειοκρατίας,
αλλά και την ενίσχυση της διαφάνειας . Έτσι μεταξύ άλλων, οι ρυθμίσεις
του συγκεκριμένου νόμου προβλέπουν:
1. Ξεκάθαρες προτεραιότητες - στόχους.
2. Πολύ μικρότερο αριθμό ικανών και πιστοποιημένων φορέων
Υλοποίησης. Σήμερα υπάρχουν περίπου 6000 φορείς υλοποίησης, ενώ στόχος
μας, είναι να περιορισθούν κατά 90%
3. Ανάπτυξη αξιόπιστου & αποτελεσματικού Συστήματος
Διαχείρισης και Ελέγχου, με απλοποίηση των διαδικασιών και στόχο την
ποιότητα και τη διαφάνεια
4. Έγκαιρο σχεδιασμό και σύσταση των απαιτούμενων φορέων για την υλοποίηση των Προγραμμάτων.
Ακόμη με τον συγκεκριμένο νομό, θεσπίζεται η επιτελική εποπτεία
μέσω της ενίσχυσης του ρόλου της Διυπουργικής Επιτροπής Κοινοτικών
Προγραμμάτων, εφαρμόζονται διαδικασίες πιστοποίησης και έτσι
εκσυγχρονίζουμε τη λειτουργία και ενισχύουμε τους φορείς
προγραμματισμού, διαχείρισης, ελέγχου και υλοποίησης, ενώ τέλος
προβλέπεται η χρήση νέων βιώσιμων χρηματοδοτικών εργαλείων.
Παράλληλα, για την αντιμετώπιση των αδυναμιών που έχουν εντοπιστεί
στο υφιστάμενο Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου, προβλέπουμε μέτρα που
αφορούν:
Στη βελτίωση της λειτουργίας των ειδικών υπηρεσιών και τον
περιορισμό του διοικητικού κόστους (Εσωτερικός κανονισμός λειτουργίας
και πιστοποίηση - Εισαγωγή συστήματος ηλεκτρονικής επικοινωνίας -
Θεσμοθέτηση ετήσιου προγραμματισμού - Θεματικές δικτυώσεις).
Στην επιτάχυνση των διαδικασιών στο Σύστημα Διαχείρισης και
Ελέγχου και την ενίσχυση της διαφάνειας (Ανοιχτές προκηρύξεις -
Προθεσμίες για την ολοκλήρωση των διαδικασιών προέγκρισης - Περιορισμός
των διαδικασιών συντονισμού {για παράδειγμα για έργα υποδομής
προϋπολογισμού κάτω των 5 εκατ. ευρώ δεν χρειάζεται η προέγκριση της
Εθνικής Επιτροπής Συντονισμού} - Επιτάχυνση εγγραφής έργων στο ΠΔΕ -
Επιτάχυνση έκδοσης αποτελεσμάτων ελέγχων κ.α.).
Στην ενίσχυση της διαφάνειας και την ενδυνάμωση των
ανταγωνιστικών διαδικασιών, με στόχο τη μεγιστοποίηση της συνεισφοράς
των έργων στους αναπτυξιακούς στόχους και τον περιορισμό των
περιφερειακών ανισοτήτων. Εφαρμόζουμε κατά κανόνα τη συγκριτική
αξιολόγηση επιλογής έργων, θέτουμε ελάχιστο όριο προϋπολογισμού έργων,
δημοσιοποιούμε τις αποφάσεις έγκρισης και ανάκλησης έργων και εισάγουμε
τις ανοιχτές προκηρύξεις για όλη την Προγραμματική Περίοδο.
Στην πρόληψη πιθανών αστοχιών, με την παράλληλη ενίσχυση της
ουσιαστικής παρακολούθησης των έργων. Οι διαχειριστικές αρχές ασκούν
συστηματικά προληπτικούς ελέγχους.
Στην ενίσχυση των μηχανισμών συντονισμού και στη θέσπιση
κανόνων για το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης, το οποίο είναι το εθνικό
σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.
Στις διατάξεις του Σχεδίου Νόμου προβλέπονται, επίσης τα ακόλουθα:
Η σαφής περιγραφή των αρμοδιοτήτων των ΠΕΠ
Η κατάργηση του βέτο του Προέδρου της Επιτροπής Παρακολούθησης
Η υποστήριξη των Περιφερειών στο σχεδιασμό των αναπτυξιακών παρεμβάσεων με τη σύσταση των Αναπτυξιακών Οργανισμών Περιφέρειας
Η ενίσχυση των διαδικασιών προγραμματισμού σε τοπικό επίπεδο
Ο περιορισμός των παρεμβάσεων των κεντρικών φορέων στις διαδικασίες επιλογής πράξεων.
Η εισαγωγή νέων χρηματοοικονομιών εργαλείων και συνολικών επιχορηγήσεων (JEREMY)
Η θέσπιση κινήτρων στους φορείς που υλοποιούν επιτυχώς τους στόχους τους.
Η βελτίωση της διαχειριστικής ικανότητας των φορέων εκτέλεσης
έργων, με την εισαγωγή συστήματος επιβεβαίωσης της διαχειριστικής
επάρκειας των δικαιούχων και την παράλληλη υποστήριξη των φορέων της
αυτοδιοίκησης για την ανταπόκρισή τους σε αυτό.
Η υποστήριξη των φορέων της Αυτοδιοίκησης στην υλοποίηση έργων,
με στόχο την έγκαιρη απόδοση των έργων αυτών στις τοπικές κοινωνίες
στην ενδεδειγμένη ποσότητα και ποιότητα (ομάδες υποστήριξης, ΔΗΜΟΣ
Α.Ε.)
Η επιτάχυνση της υλοποίησης των έργων, με την απλοποίηση των
δικαιολογητικών συμμετοχής σε διαγωνισμός, τη θεσμοθέτηση συντονιστή
για την παρακολούθηση της εκτέλεσης μεγάλων έργων κλπ.
Επίσης, με άλλες διατάξεις του Σχεδίου Νόμου καθορίζονται οι δομές
και οι βασικές λειτουργίες του Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου του
Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης και του Επιχειρησιακού Προγράμματος
Αλιείας και προβλέπονται ρυθμίσεις για ειδικά θέματα που σχετίζονται με
την εφαρμογή τους.
Κλείνοντας την εισήγησή μου, να τονίσω, ότι για μας, τη νέα
διακυβέρνηση του τόπου, την κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή, είναι πολύ
σημαντική μία νέα αρχή, με την οποία αντιμετωπίζουμε το ΕΣΠΑ. Για μας
οι πόροι (Ευρωπαϊκοί και Ελληνικοί), δεν είναι πια δαπάνες, δεν είναι
έξοδα. Είναι επένδυση. Στόχος μας, κάθε ευρώ να γίνεται επένδυση. Κι
αυτό γιατί; Ίσως γιατί το ΕΣΠΑ, θα είναι το τελευταίο Ευρωπαϊκό
πρόγραμμα που η χώρα μας, θα έχει τέτοιους πόρους στη διάθεσή της.
Το ΕΣΠΑ είναι ένα μεταβατικό στάδιο, κατά το οποίο η ανάπτυξη της
χώρας θα απεξαρτηθεί και θα αποσυνδεθεί σταδιακά από τους κοινοτικούς
πόρους. Γι΄ αυτόν τον λόγο, κανένα ευρώ δεν περισσεύει. Με την
επενδυτική χρήση των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, με την συνολική αξιοποίηση
όλων των πόρων που διατίθενται, η Ελλάδα, η χώρα μας, μπορεί ως το
2013, να γίνει πιο παραγωγική, πιο εξωστρεφής, πιο ανταγωνιστική. Η
χώρα μας, μπορεί και πρέπει, ως το 2013, με την ορθολογική αξιοποίηση
και την πλήρη εκμετάλλευση των πόρων του ΕΣΠΑ, να πετύχει την ισόρροπη
ανάπτυξη εντός της χώρας, την πλήρη σύγκλιση με την Ε.Ε. των «17»,
μπορεί, το πιστεύουμε και γι΄ αυτό αγωνιζόμαστε να βρεθεί στην
πρωτοπορία των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σας ευχαριστώ
